از گستره حدود 72 هزار هکتار رویشگاههای شمشاد موجود در شمال کشور، حدود 52 هزار هکتار آن تحت مدیریت سازمان جنگل ها ، مراتع و آبخیزداری قرار دارد.
سال گذشته پروانه ای کوچک به نام شب پره شمشاد با پروازهای شبانه به جان درختان ارزشمند جنگلی شمشاد در شمال کشور افتاد، آفتی که به گفته کارشناسان شکل گیری آن از یک دهه پیش در ابتدا در کشورهای اروپایی آغاز شده است.
این آفت در اوایل خرداد ماه پارسال در ابتدا در توده هایی از رویشگاه شمشاد پارک بنفشه منطقه نمک آبرود و پیرامون هتل آزادی خزر چالوس نمایان شد.
مسعود ملکی روز چهارشنبه در گفت و گو با ایاگنا افزود : با اینکه از زمان شیوع این آفت دربعد پیشگیری، مقابله و مهار آن اقدامات خوبی مانند محلول پاشی در گستره زیادی از رویشگاه های آلوده به این آفت انجام شد اما طبق بازدیدهای به عمل آمده و اظهار نظر برخی از کارشناسانان ذیربط این اقدامات اثر بخش نبوده و شیوع این آفت دراین عرصه ها تشدید شده است.
وی اظهار داشت : این آفت به تازگی نیز گستره زیادی از رویشگاههای شمشاد استان گلستان را در برگرفته و آلوده کرده است و نکته دیگر آنکه طبق تحقیقات انجام گرفته دیگر کشورها نیز مانند گرجستان که بنوعی درگیر این آفت بوده است ولی الگوی مشخصی در بعد پیشگیری ، مقابله و مهاراین آفت نداشته است .
قائم مقام دفتر حفاظت و حمایت سازمان جنگل ها ، مراتع و آبخیزداری گفت : مساله دیگر اینکه اعتباراتی هرسال در حوزه گیاه پزشکی تخصیص داده می شود اما کافی نیست.
ملکی افزود :هم اینک این آفت به علت زاد آوری و تولید نسل زیاد آن، در شمال کشور ماندگار شده است و هرچند برای مقابله و مهار آن از تمام ظرفیت ها و توان موجود استفاده می شود اما نمی توان برای ریشه کنی و نابودی آن اساسی کاری انجام داد.
کارشناس ارشد گیاه پزشکی دفتر حفاظت و حمایت سازمان جنگل ها ، مراتع و آبخیزداری در شمال کشور نیز پیش از این با ابراز نگرانی از افزایش سطح و شدت آلودگی رویشگاههای شمشاد به آفت شب پره گفت : به علت کمبود امکانات ، اعتبارات و ناتوانی در دسترسی به مناطق آلوده و سخت گذر فرآیند عملیات کنترلی این آفت به کندی انجام می گیرد.
یزدانفر آهنگران بدون اعلام میزان اعتبار مورد نیاز برای ریشه کنی این آفت افزود : هرچند در بودجه سنواتی سازمان جنگل ها ، مراتع و آبخیزداری اعتباراتی به ازای هرهکتار به منظور کنترل این آفت و جلوگیری از تشدید آن تخصیص داده می شود اما به علت زادآوری بیش از این حد این آفت متاسفانه این اعتبارات پاسخگو نیست .
وی اظهار داشت : چنین وضعیتی سبب شده تا گستره زیادی از رویشگاه های شمشاد از جمله در منطقه سی سنگان نوشهر به طور کلی از بین برود .
کارشناس ارشد گیاه پزشکی دفتر حفاظت و حمایت سازمان جنگل ها ، مراتع و آبخیزداری شمال کشور گفت : هم اینک از محلول b.t در کانون های آلوده به این آفت استفاده می شود و این محلول در حقیقت یک ماده میکروبیولوزیکی B.t یک نوع باکتری است و ماده ضد هورمون پوست اندازی دیمیلین دارد و درصد زیادی از لاروها با پاشیدن این ماده یا محلول بر روی برگ درختان شمشاد در اولین مراحل زندگی خود از بین می روند.
آهنگران افزود : با توجه به گسترگی و شدت سطوح آلوده به این آفت ، تراکم بسیار زیاد جمعیت لاروهای آفت، شرائط خاص مناطق جنگلی به ویژه رویشگاههای شمشاد ، عدم امکانات لازم و کافی باعث شده تا ریشه کنی این آفت با پاشیدن این محلول در رویشگاههای شمال کشور ممکن نباشد.
به گفته او ، هم اکنون از گستره حدود 1.9 میلیون هکتار عرصه های جنگلی شمال کشور، حدود 72 هزار هکتار آن رویشگاه های شمشاد است.
این کارشناس ارشد گیاه پزشکی دفتر حفاظت و حمایت سازمان جنگل ها ، مراتع و آبخیزداری در شمال کشور گفت : با روش کنترل تلفیقی، شفیره ها و لاروهای آفت جمع آوری و امحاء می شوند و حشرات کامل با استفاده از تله های نوری و فرومونی شکار خواهند شد به گونه ای که تولید مثل و تخم ریزی آنها نیزمختل و یا کاهش می یابد.
آهنگران افزود : استفاده از تله های نوری و فرمونی مانع تخم ریزی و افزایش نسل این پروانه ها می شود و درصورتی اگر در هرهکتار از حدود 10عدد این تله ها استفاده شود تا حدودی می توان این آفت را کنترل کرد.
شمشاد هیرکانی با نام علمی بُوکسوس هیرکانا (Buxus hyrcana) درختی همیشه سبز و بومی جنگل های هیرکانی در شمال ایران است که در فهرست گونه های گیاهی در خطر انقراض اتحادیهٔ بین المللی حفظ طبیعت (IUCN) قرار دارد.
این گونه درختان به عنوان پناهگاه حیات وحش و نماد میراث جنگل های شمال ایران قلمداد می شود و بهترین رویشگاه آن در ارتفاع 20 تا 400 متری از سطح دریا قرار دارد ولی تا ارتفاع حدود یک هزار و 200 متری درمناطق مختلف جنگلی استان های گیلان، مازندران و گلستان می روید.
