خبرگزاری ایاگنا:
اجرای سیاست قیمت تضمینی به جای خرید تضمینی را میتوان یکی از مهمترین اقدامات دولت یازدهم در حوزه معاملات کشاورزی دانست. دولت هر ساله مبالغ زیادی را جهت خرید تضمینی محصولات پرمصرف به کشاورزان پرداخت میکرد. اما با دستور کار قرار گرفتن سیاست قیمت تضمینی به جای خرید تضمینی، بورس کالا به عنوان مجرای این معاملات برگزیده شد. این اقدام دولت در عین حال که شفافیت در قیمتگذاری محصولات کشاورزی را رقم زد، راهکار خوبی برای تامین مالی و پوشش ریسکهای معاملات کشاورزی هم بود.
گزارشهای بانک مرکزی از منابع و مصارف دولت در بودجه حاکی از آن است که بخش اعظم درآمدهای دولت صرف پرداخت هزینههای جاری میشود و همین امر سبب شده تا با بالاتر رفتن هزینههای جاری، تخصیص بودجه پروژههای عمرانی با مشکل مواجه شود. اما دولت یازدهم به دنبال روانسازی تامین مالی و کاهش بار هزینههای جاری به دنبال ابزارهای مالی جدیدی رفته است. یکی از این اقدامات سیاست قیمت تضمینی برای برخی اقلام کشاورزی پرمصرف بود که توانست از بار مالی دولت به میزان چشمگیری بکاهد. البته باید توجه داشت که تنها دولت از این رویکرد منتفع نمیشود چراکه کشاورزان هم با استفاده از سازوکار قیمت تضمینی میتوانند مبلغ کالای فروشرفته را ظرف کمتر از سه روز دریافت کنند و دولت تنها باید مابهالتفاوت قیمت را پرداخت کند که به معنی کاهش بار مالی دولت است.
چنین رویکردی میتواند با تعمیم یافتن به سایر محصولات کشاورزی بار مالی حاصل از خریدهای تضمینی را از دوش دولت بکاهد و در عین حال امکان معامله محصولات در بازاری شفاف و با قیمتگذاری منصفانه را رقم بزند. این اقدام دولت را میتوان سرفصل نوینی در معاملات کشاورزی دانست که درآن هم منافع کشاورزان محفوظ میماند و هم خریداران عمده با پوشش ریسکهای قیمتی میتوانند برنامهریزی دقیقتری برای تولیدات خود داشته باشند.
در این زمینه حسن رضاییپور کارشناس بازار سرمایه بر این باور است که سیاست قیمت تضمینی محصولات کشاورزی یکی از مهمترین تحولات در حوزه بازرگانی تولیدات کشاورزی است که میتواند به مرور زمان حجم گستردهتری از محصولات را دربر بگیرد و کشاورزان را به ابزارهای نوین معامله تجهیز کند.
رضایی پور با بیان اینکه در این زمینه قوانینی از سالهای گذشته تصویب شد اما متاسفانه به اجرا درنیامد، اظهار کرد: “دولت یازدهم توانست ماده ۳۳ قانون افزایش بهرهوری را اجرا کند. بدین ترتیب کشاورزانی که هر ساله محصولاتی تولید میکنند به جای استفاده از ابزار خرید تضمینی توسط دولت، میتوانند محصولات خود را از طریق بازار سرمایه و بورس کالا عرضه کنند و در کمترین زمان ممکن وجوه کالای به فروش رفته را دریافت کنند.”
این کارشناس بازار سرمایه تصریح کرد: “عرضه محصولات کشاورزی در بستر بورس کالا تحول بزرگی در حوزه معاملات کشاورزی است. در همین حال، دولت با انجام این کار میتواند قسمت عمدهای از بودجه مورد نیاز برای خریدهای تضمینی را به صورت مستقیم از مصرفکنندگان تامین کند و حجم بودجه را کاهش دهد.”
شفافیت معاملات کشاورزی
رضاییپور با بیان اینکه در گروه غلات، ذرت و جو معاملات شروع شده است، اظهار کرد: “در دورههای آتی معاملات به سایر کالاها هم تعمیم داده خواهد شد. نکته مهم دیگر ورود شرکتهای بزرگ دولتی مانند شرکت بازرگانی دولتی، پشتیبانی امور دام، سازمان تعاون روستایی و نهادهای مرتبط است که تقریبا انحصار معاملات کشاورزی را در دست داشتند. دولت راه را برای عرضه محصولات در بورس باز کرد تا کالاها از طریق مکانیزم شفاف و کشف نرخ واقعی کالاها عرضه شوند.”
این کارشناس بازار سرمایه افزود: “دولت در بخشهای دیگر فعالیتهایی مانند توسعه ابزارهای مشتقه همچون قراردادهای آتی در زمینه کنجاله سویا و سایر اقلام انجام داد که باعث شد تا ریسک نوسان قیمت برای کشاورزان پوشش داده شود. عرضه اوراق مشارکت یا اوراق اسناد خزانه اسلامی کار بزرگ دیگری بود که دولت در سال گذشته توسط این ابزار توانست بدون اینکه از بانک یا ارگانی استقراض کند مطالبات گندمکاران را در دو مرحله به ارزش ۸هزار میلیارد تومان از طریق بازار سرمایه تامین کند.”
وی تصریح کرد: “یکی دیگر از ابزارهایی که دولت از آن استفاده کرد، انتشار اوراق سلف موازی بود. این اوراق مشابه اوراق خزانه اسلامی بود و دولت توسط آن توانست برای بخشهای دیگری تامین مالی کند و بدون استقراض از بانک مرکزی، از بازار سرمایه استفاده کرد.”
اقتصاد کشاورزی معنا پیدا کرد
رضاییپور با بیان اینکه اقدامات دولت یازدهم منجر به تشکیل پایگاهی برای اعلام قیمتها در بورس کالا شد، اظهار کرد: “بورس کالا در چند قلم کالا میتواند مرجع قیمتی مناسبی برای کشاورزان باشد. کشاورزان با راهنمایی گرفتن از این بازار شفاف میتوانند تولید خود را مدیریت کنند. در چنین بستری، اقتصاد کشاورزی برای کشاورزان معنا پیدا کرد و توانستند کالای خود را به قیمت واقعی به فروش برسانند.”
وی افزود: “بازار ایجاد شده بسیار نوپا است که آغاز به کار آن در این دولت بود. البته امیدواریم دولتهای بعدی هم از این بازار حمایت کنند چراکه تنومند شدن این بازار هم به نفع کشاورز و هم به نفع خریدار است. در بخش کشاورزی با تولیدکنندگان خرد و مصرفکننده عمده مواجه هستیم. کارخانههایی که از محصولات کشاورزی به عنوان مواد اولیه استفاده میکنند میتوانند با از ابزارهای تعریف شده نوسان نرخ کالای مصرفی و یا مواد اولیه خود را پوشش دهند. مصرفکننده عمده امروز میتواند با استفاده از این ابزارها قیمتهای آتی حتی تا ۶ ماه یا یک سال آینده را روی تابلو ثابت و نسبت به عقد قرارداد و یا برنامهریزی تولید اقدام کند.”