دولت یازدهم روزهای پایانی خود را سپری می کند و تا ۲۹ اردیبهشت تکلیف دولت دوازدهم مشخص خواهد شد. در زمینه دستاوردهای دولت روحانی می توان از زوایای گوناگونی به بحث پرداخت. یکی از این زوایا فعالیت های تحقیقاتی در حوزه کشاورزی است؛ به همین منظور فرصتی دست یافت تا با اسکندر زند معاون وزیر جهاد کشاورزی و رئیس سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج گفت و گویی در خصوص فعالیت ها و دستاوردهای بخش تحقیقات کشاورزی انجام دهیم که از نظر شما می گذرد.
در آغاز بفرمایید آیا در حال حاضر یافته های محققان سازمان به سهولت در اختیار کشاورزان قرار می گیرد؟
در زمینه پژوهش تحقیقات صورت گرفته در سازمان به دو شیوه وارد عرصه کشاورزی میشود: برخی از آن ها به‌طور مستقیم و بعضی هم به‌صورت ذخیره و توصیه وارد عرصه میشود. توصیه مقداری سخت وارد عرصه میشود.
البته در کشور ما، پروسه پس از تولید مشکل دارد، این مشکل علاوه بر محصولات کشاورزی، در تولید علم هم وجود دارد؛ زیرا علم هم از همان جنس است. لذا در کشور باید برای مرحله پس از تولید، برنامه ریزی شود. به این منظور در ترویج برای انتقال یافته‌ها، کشور را به ۱۰ هزار پهنه و حضور فعال ۱۰ هزار مروج پهنه تقسیم کرده ایم و محققان در مراکز خدمات به‌عنوان «محققان معین» فعالیت دارند. با این برنامه حلقه ارتباط دانش برقرار شده است.
در حوزه تولیدات، در چهار سال گذشته، ۷۵ رقم جدید ، ۷۹ آفت‌کش جدید و ۱۰ محصول از نوع واکسن و سرم به کشاورزان معرفی شده است، ۶۵۰ یافته جدید نیز در زمینه زراعی، باغی، شیلاتی، دام، طیور، دامپزشکی، منابع طبیعی وارد عرصه شده و از این‌ها در حال حاضر استفاده میشود.
در زمینه فناوری، در چهار سال گذشته ۱۵۸ قرارداد انتقال دانش فنی به بخش خصوصی واگذار شده است. ۱۲۲ شرکت دانش‌بنیان راه‌اندازی و تعاملات بین‌المللی سازمان هم ۳,۵ برابر شده است. همچنین در چهار سال گذشته هشت عنوان برتر و برگزیده جشنواره بین‌المللی خوارزمی متعلق به سازمان بوده است (هر سال دو عنوان). در همین مدت ۲۷۰ کتاب توسط محققان سازمان به چاپ رسیده است.
در زمینه تولید محصولات فناورانه نیز سه رقم طی چهار سال گذشته به کشاورزان ارائه شده است، تولید هسته‌های اولیه بذر هرچند گران هستند ولی در سازمان سامان یافته و طی همین مدت حدود ۲۵ هزار تن هسته اولیه بذر تولید شده است؛ یعنی رشد حدود ۳۰ درصدی.
همچنین در چهار سال گذشته حدود ۱۳۰ هزار اصله هسته اولیه نهال توسط سازمان تولید شده است. واکسن و سرم هم طی چهار سال گذشته از رشد ۲۰ درصدی برخوردار بوده و همه موارد مورد اشاره به دست کشاورز رسیده است. در حال حاضر هیچ ایرانی نمی‌تواند بگوید از واکسن‌های سرم‌سازی استفاده نکرده باشد، هیچ ایرانی نمی‌تواند بگوید گندم اصلاح‌شده مؤسسه اصلاح بذر را نخورده است. تمام این گندم‌ها ساخت مؤسسه اصلاح بذر هستند. این‌ها نشان‌دهنده اثرگذاری فعالیت‌های سازمان به شمار می‌رود.
فعالیت سوم سازمان، نظارت، ثبت و گواهی بذر است. نظارت بذری که به بخش خصوصی داده میشود، به عهده سازمان است. نظارت بر بذر گواهی‌شده در سال ۹۵ نسبت به سال ۹۲، ۷۲ درصد بیشتر شده است. به عبارت دیگر ۷۲ درصد در این زمینه رشد داشته‌ایم. تولید نهال گواهی‌شده طی چهار سال گذشته ۲۲ درصد افزایش داشته است. ۲۴۵ شرکت تولید بذر برای نخستین‌بار رتبه‌بندی شدند. سازمان برای اولین‌بار نظارت بر مزارع تولید بذر را الکترونیکی کرده است. برای نخستین بار سه باغ مادری احداث شده است. سازمان برای اولین‌بار نظارت بر ثبت کود را داشته است. سازمان حدود هفت‌هزار و ۱۰۰ نوع کود در ایران را کنترل کیفیت کرده، یک‌هزار و ۳۲۰ نوع از آنها خارج از استاندارد بود. برای نخستین‌بار در ایران کود ثبت و نظارت شده و چیزی حدود ۱۶ درصد کودهای بازار خارج از استاندارد بوده که جلوی عرضه آنها را سازمان گرفته است. همچنین برای نخستین‌بار است که ۴۰۰ برند فرمول سم را کنترل کیفی می‌کنیم؛ البته این کار تازه شروع شده است. یک کار بزرگی که شروع شده و قابل طرح است اینکه در سال ۹۲ به ازای هر سه‌هزار و ۱۳۰ بهره‌بردار یک مروج داشتیم، با جذب ۱۰ هزار مروج جدید در حال حاضر به ازای هر ۶۳۰ بهره‌بردار یک مروج داریم. سازمان کل عرصه‌های کشور را تا الان به ۱۰ هزار پهنه تقسیم کرده است، این ها هم فعالیت هایی بود که در بخش ترویج صورت گرفته است.
فعالیت بعدی سازمان، مدیریت ذخایر ژنتیکی و حفاظت از آن ها به عنوان یک کار بسیار سخت و مشکل است. آماری که بیان می کنم مربوط به سال ۹۲ به این طرف یعنی آغاز فعالیت دولت یازدهم است. از سال ۹۲ به این طرف سازمان نمونه‌های ذخایر زنده ایران را رقمی حدود پنج درصد بیشتر جمع‌آوری و حفاظت کرده و شناسایی و نگهداری از نمونه‌های غیرزنده نیز سه درصد افزایش یافته است. در سال ۹۲ از ۱۲۶ هزار نمونه از زخایر زنده محافظت شده بود و این تعداد در حال حاضر به ۱۳۱ هزار نمونه رسیده است. در نمونه‌های غیرزنده ۴,۳ میلیارد نگهداری و حفاظت می‌شد و هم اکنون به ۴.۴ افزایش یافته است. به عبارت دیگر سازمان حدود چهارهزار نمونه زنده و بیش از ۱۰۰ هزار نمونه غیرزنده را به کلکسیون ذخایر کشور اضافه کرده است.
در زمینه آموزش بهره‌برداران نیز سرانه آموزش کشاورزان از ۳۳ دقیقه در سال ۹۲، به ۴۲ دقیقه در سال ۹۵ افزایش یافته است. در مجموع همانگونه که ملاحظه می کنید روند رو به رشدی داشته ایم.
